شرک و صورت‌هایی از آن

﴿إِنَّ اللهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ
وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا﴾ [سوره نساء، آيه  ۴۸]

به يقين خدا نمي‌آمرزد كسي را كه با او شرك كند و مي‌آمرزد گناه پايين‌تر از آن را براي
هر كس كه بخواهد و هر كسي كه به خدا شرك كند، او گناه بزرگي را افترا كرده است.

خلاصه‌ي تفسير

بي شك الله تعالى بر اين امر (سزا داده، و هم) نمي‌آمرزد كه با او كسي شريك گردانيده شود (بلكه براي هميشه او را در سزاي دائمي مبتلا مي‌كند) و علاوه بر اين، هر اندازه كه گناه باشد (چه صغيره و چه كبيره) براي كسي كه بخواهد (بدون سزا) آن گناه را مي‌آمرزد (آري اگر آن مشرك مسلمان شود، پس مشرك باقي نمي‌ماند، پس اكنون براي او آن عذاب دائمي هم نخواهد ماند) و (علت عدم آمرزش مشرك اين است كه) هر كسي كه با خداي تعالى (كسي را) شريك بگرداند، او جرم بزرگي را مرتكب شد (كه به خاطر اين گناه عظيم قابل بخشش نيست).

معارف و مسائل

تعريف شرك و چند صورت آن

قوله تعالى: ﴿إِنَّ اللهَ لَا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ﴾؛ يعني خداوند كسي را كه به او شرك ورزد، نمي‌آمرزد. پس عقايدي كه درباره‌ي ذات و صفات الٰهي است، باور داشتن آن‌ها براي مخلوق شرك است.

بعضي از مراتب شرك بدين قرار است:

شريك گردانيدن در علم

يعني اعتقاد داشتن نسبت به عالِم و به اصطلاح مرشدي كه او از همه‌ي احوال ما، هر وقت اطلاع دارد و پرسيدن اخبار غيب از اهل نجوم و درويشان يا يقين دانستن سخنان فال‌گير يا از دور صدا كردن كسي و چنين پنداشتن كه او اطلاع مي‌شود، يا به نام كسي روزه گرفتن و… همه شرك‌اند.

إشراك في التصرف

يعني نسبت به كسي تصور كردن كه او نفع دهنده و ضرر رساننده است يا از كسي برآورده كردن آرزو، رزق و فرزند خواستن [همه شرك به شمار مي‌آيند].

شريك گردانيدن در عبادت

كسي را سجده كردن، حيواني را به نام كسي مشخص و نامدار كردن، نذر كردن براي كسي يا گذاشتن اموال نذر بر مزار و طواف قبر يا مكان كسي، ترجيح دادن رسم يا قول كسي در مقابل حكم خدا، در جلوي كسي مانند ركوع خم شدن و ذبح حيوان به نام كسي و ستارگان را در كارهاي دنيوي مؤثر دانستن يا منحوس دانستن يك ماه و… شرك هستند.

معارف القرآن/ ترجمه مولانا حسين پور